YMMNET

Türk Karbon Piyasası ve Emisyon Ticaret Sistemi

Yazar: Eser Sevinç

Tarih: 28.10.2025

Karbon Yönetiminde Türkiye: ETS Nedir?

İklim değişikliği ile mücadelede piyasa temelli mekanizmalar kritik rol oynuyor. Türkiye’de Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), sera gazı emisyonlarını azaltmayı hedefleyen resmi bir araç olarak karşımıza çıkıyor.

Kanuna göre ETS, Başkanlık (İklim Değişikliği Başkanlığı) tarafından kurulur ve işletmelere tahsisat planları hazırlanır. Bu sistemin temel işlevleri:

• ETS kapsamındaki işletmeler için sera gazı emisyon izni zorunlu hale gelir.
• İşletmeler, yıllık emisyonlarına karşılık gelecek tahsisatları teslim etmekle yükümlüdür.
• Tahsisat teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyenler, bir sonraki yıl eksik tahsisatı tamamlamak zorundadır.

Karbon Piyasası Kurulu ve Piyasa İşletmecisinin Görevleri

ETS sisteminin etkinliği, çok taraflı sorumluluk yapısına dayanır:

Karbon Piyasası Kurulu:

• Ulusal tahsisat planını onaylar ve ücretsiz tahsisat dağılımını belirler.
• ETS ve uluslararası karbon piyasasına ilişkin stratejileri ve politikaları belirler.
• Üyeler arasında Bakanlıklar, SPK ve diğer ilgili kurumlar yer alır.

Piyasa İşletmecisi:

• Tahsisatların elektronik ortamda izlenmesi ve transferini yönetir.
• ETS piyasasındaki mali uzlaştırma ve diğer mali işlemleri yürütür.
• Piyasa standartlarına uygun işlemlerin gerçekleşmesini sağlar.

Ücretsiz Tahsisatlar ve Tahsisat Esasları

Kanuna göre ücretsiz tahsisatlar, tarihsel emisyon verileri veya kıyaslama değerleri esas alınarak dağıtılır. Bu yaklaşım, özellikle karbon yoğun sektörlerin dönüşümünü teşvik eder ve piyasada adil bir başlangıç sağlar.

Gönüllü Karbon Piyasaları ve Denkleştirme Mekanizması

7552 sayılı Kanun, ETS yükümlülüklerinin bir bölümünün karbon kredisi ile denkleştirilmesine de imkan tanır:

• Karbon kredisi üreten projeler, ulusal karbon kredilendirme sistemine kayıt ettirilir.
• Hatalı veya hileli veri sunan projeler, tahsisat yükümlülüğü için geçersiz sayılır.
• Başkanlık, ulusal karbon kredilendirme ve denkleştirme sisteminin esaslarını belirler ve metodolojileri geliştirir.

Sürdürülebilirlik Denetçileri İçin Önemi

Sürdürülebilirlik denetçileri açısından ETS ve karbon piyasası şu açıdan kritik:

• İşletmelerin emisyon verilerinin doğruluğunu ve tahsisat uyumunu değerlendirir.
• Karbon kredilerinin ve denkleştirme projelerinin uygunluğunu doğrular.
• ESG raporlamalarında ve yatırımcı güveninde şeffaflık sağlar.

Türkiye’nin Karbon Piyasasında Gelecek

7552 sayılı İklim Kanunu, Türkiye’nin karbon yönetimi ve sürdürülebilirlik hedeflerini somut adımlarla uygulamasını sağlıyor. ETS, karbon kredileri ve denkleştirme mekanizmaları sayesinde hem kamu hem özel sektör iklim eylemlerini ölçülebilir ve denetlenebilir hale getiriyor.

Yazımız hakkında görüş ve önerileriniz için esersevinc@gmail.com adresine eposta gönderebilirsiniz.