|
Kamu Gözetimi, Muhasebe
ve Denetim Standartları Kurumundan:
BAĞIMSIZ
DENETİM YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1)
Bu Yönetmeliğin amacı; 13/1/2011 tarihli ve 6102
sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 26/9/2011
tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları
Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
çerçevesinde yapılacak bağımsız denetime, bağımsız denetim
kuruluşlarına ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik; 6102 sayılı Kanun ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname
çerçevesinde yapılacak bağımsız denetime, bağımsız denetim kuruluşlarının
ve bağımsız denetçilerin; yetkilendirilmelerine, sicil kayıtlarının
tutulmasına, yükümlülüklerine, sorumluluklarına,
bunların Kurum tarafından incelenmesine ve denetlenmesine ve bunlar
hakkında uygulanacak idari yaptırımlara ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 26/9/2011
tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları
Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9
uncu, 25 inci ve 27 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bağımsız denetçi: Bağımsız denetim
yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre
yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını
almış meslek mensupları arasından Kurum tarafından yetkilendirilen
kişileri,
b) Bağımsız denetim: Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin,
finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul
güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde
edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız
denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden
denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını,
c) Bağımsız
denetim ekibi: Bağımsız denetim kuruluşu adına belirli bir bağımsız denetim
görevini yerine getirmek üzere, sorumlu denetçi ve onun sorumluluğu altında
görev yapan bağımsız denetçilerden oluşan ekibi,
ç) Bağımsız denetim kuruluşu: Kurumca bağımsız
denetim yapmakla yetkilendirilen ortakları yeminli mali müşavirlik ya da
serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensuplarından
oluşan sermaye şirketlerini,
d) Bağımsız denetim resmi sicili (Sicil): Kurum
tarafından elektronik ortamda tutulan ve bağımsız denetim kuruluşları ile
denetçilerin kayıtlarının izlendiği resmi sicili,
e) Denetim ağı:
Bağımsız denetim kuruluşlarının veya bağımsız denetçilerin aralarında
hukuki bir bağ olup olmadığına bakılmaksızın; kâr veya maliyet paylaşımını
hedefleyen veya ortak bir mülkiyet, kontrol veya yönetimi, ortak kalite
kontrol politikalarını ve süreçlerini, ortak bir iş stratejisini, ortak bir
marka veya unvan kullanımını ya da mesleki kaynakların önemli bir kısmını
ortaklaşa kullanmayı amaçlayan işbirliğine yönelik yapılanmayı,
f) Denetlenen
işletme: Bağımsız denetim yaptırmak üzere
bağımsız denetim kuruluşu veya bağımsız denetçi ile sözleşme imzalamış olan
işletmeleri,
g) Finansal tablolar: Türkiye Muhasebe
Standartları uyarınca hazırlanması gereken finansal tabloları,
ğ) İlişkili bağımsız denetim kuruluşu ve diğer
işletmeler: Aralarında hukuki bir bağ olup olmadığına bakılmaksızın
bağımsız denetim kuruluşunun, yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak
etkili olduğu veya denetim kuruluşunun yönetiminde doğrudan veya dolaylı
olarak etkili olan diğer bağımsız denetim kuruluşlarını ve diğer işletmeleri,
h) Kalite güvence sistemi: Bağımsız denetimde gerekli kaliteyi ve kamuoyunun yapılan bağımsız
denetime olan güvenini sağlamak amacıyla bağımsız denetim kuruluşu ya da
bağımsız denetçi tarafından yapılan işin, belirlenen standart ve ilkelere
uygun olarak yapılmasını temin etmek üzere Kurum tarafından oluşturulan
sistemi,
ı) Kalite kontrol sistemi: Bağımsız denetim kuruluşlarının, denetimde
gerekli kaliteyi sağlamak amacıyla, Kurum düzenlemelerine uygun olarak
bünyelerinde oluşturacakları sistemi,
i) Kamu kurumları: 10/12/2003
tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde
yer alan kurumları,
j) Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK): Halka açık şirketler, bankalar,
sigorta, reasürans ve emeklilik
şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, finansal
kiralama şirketleri, varlık yönetim şirketleri, emeklilik fonları,
28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanmış
olan ihraççılar ve sermaye piyasası kurumları ile faaliyet alanları, işlem
hacimleri, istihdam ettikleri çalışan sayısı ve benzeri ölçütlere göre
önemli ölçüde kamuoyunu ilgilendirdiği için Kurum tarafından bu kapsamda
değerlendirilen kuruluşları,
k) Kilit yönetici: Yönetim organı üyeleri dahil olmak üzere, şirketin faaliyetlerini plânlama,
yönetme veya kontrol etme yetki ve sorumluluğuna doğrudan veya dolaylı
olarak sahip olan kişileri,
l) Kurul: Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurulunu,
m) Kurum: Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurumunu,
n) Meslek mensubu: 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat
almış serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirleri,
o) Ortak: Anonim şirketlerin pay
sahiplerini, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile limited şirketlerin ortaklarını,
ö) Sermaye şirketi: 13/1/2011
tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca sermaye şirketi sayılan
şirketleri,
p) Sınav: Bağımsız denetçilik sınavını,
r) Sorumlu denetçi: Bağımsız denetim
kuruluşu tarafından, belirli bir bağımsız denetim faaliyetinin yürütülmesinden
sorumlu tutulan ve bu denetime ait
raporun bağımsız denetim kuruluşu adına imzalanmasına yetkili kılınan bağımsız
denetçiyi,
s) Türkiye Denetim Standartları (TDS):
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yürürlüğe konan, bilgi
sistemleri denetimi dahil olmak üzere, bağımsız
denetim alanında uluslararası standartlarla uyumlu eğitim, etik, kalite
kontrol ve denetim standartları ile bu alana ilişkin diğer düzenlemeleri,
ş) Türkiye Muhasebe Standartları (TMS):
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Kurul tarafından onaylanarak
Türkiye Muhasebe Standardı ve Türkiye Finansal Raporlama Standardı adıyla
yayımlanan muhasebe standartları ile bu alana ilişkin diğer düzenlemeleri,
t) Yetki belgesi: Bu Yönetmelikte
aranan şartların sağlanması halinde, denetim kuruluşlarına ve denetçilere faaliyet
iznine ilişkin Kurum tarafından verilen Bağımsız
Denetim Kuruluşu Belgesi veya Bağımsız Denetçi Belgesini,
u) Yıllık faaliyet raporu: Sermaye
şirketlerinin yönetim organınca veya şirketler topluluğunda ana şirketin yönetim
organınca 6102 sayılı Kanunun 516 ve 518 inci maddelerine ve ilgili
mevzuata uygun olarak hazırlanan raporu,
ü) Yönetim organı: Anonim şirketlerde
yönetim kurulunu, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde
yöneticiyi veya yöneticileri, limited şirketlerde
müdürü veya müdürleri,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen terimler TMS
ve TDS’lerdeki anlamlarıyla kullanılmış olup bu
Yönetmelikteki denetim ibaresi bağımsız denetimi, denetçi ibaresi bağımsız
denetçileri, denetim kuruluşu ibaresi ise bağımsız denetim kuruluşlarını
ifade eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Denetimin
Esasları
Denetimin
amacı ve kapsamı
MADDE 5 – (1) Denetim finansal tablolar ve diğer
finansal bilgiler dâhil olmak üzere denetime tabi konuların belirlenmiş bir kıstasa uyumlu olup olmadığı
hususunda kullanıcılara TDS çerçevesinde güvence
sağlayacak bir görüş oluşturulması amacı
ile yapılır.
(2) Denetim, kullanıcılara denetim
konusunun denetim kıstasına uyumuyla ilgili makul veya sınırlı güvence
sağlar. Sınırlı güvence sağlayacağı ilgili mevzuatında veya denetim
sözleşmesinde açıkça belirtilmemiş ise denetim makul güvence verecek
şekilde gerçekleştirilir. Makul ve sınırlı güvence seviyesinin gerektirdiği
denetimin kapsamı TDS çerçevesinde belirlenir.
(3) Denetim; denetimin konusu hakkında,
mesleki etik ilkelere bağlı kalmak ve mesleki şüphecilik içinde bulunmak
suretiyle, TDS çerçevesinde yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanmasını,
bu kanıtlara dayandırılarak bir görüş oluşturulmasını ve görüşün
raporlanmasını kapsar.
(4) Denetimin unsurlarını; denetimin
konusu, tarafları, kıstası, kanıtları ve denetim raporu oluşturur.
Denetimin
konusu
MADDE 6 – (1) Denetim 6102 sayılı Kanun, 660
sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca
denetime tabi tutulan konularda yapılır.
(2) Denetim; 6102 sayılı Kanun
hükümlerine göre denetlenmesi öngörülen finansal tablolar, yıllık faaliyet raporları,
riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler ile sair mevzuat
uyarınca doğrudan veya dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler
tarafından denetlenmesi, incelenmesi veya değerlendirilmesi öngörülen diğer
hususlara ilişkin konuları kapsar.
Denetimin
tarafları
MADDE 7 – (1) Denetlenen,
denetimi yapan ve ilgili mevzuatında hedeflenen kullanıcılar denetimin taraflarını oluşturur.
Denetim
kıstası
MADDE 8 – (1) Denetimde denetim konusunun
uyumunun değerlendirildiği önceden belirlenmiş kıstaslar esas alınır.
Finansal tablolar açısından TMS; yıllık faaliyet raporları, riskin erken
saptanması ve yönetimine ilişkin sistem açısından 6102 sayılı Kanunun ve
ilgili mevzuatın denetim kıstasına ilişkin hükümleri; diğer mevzuattan kaynaklanan
denetim konuları açısından ise denetim kıstasıyla ilgili düzenlemeler veya
bunların atıf yaptığı kurallar denetim kıstasını oluşturur.
(2) Diğer mevzuatta doğrudan veya
dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler tarafından denetim yapılmasının
öngörüldüğü ancak denetim konularının hangi kıstaslara uyumunun
aranacağının belirtilmediği durumlarda, denetim kıstası Kurum tarafından
belirlenir. İsteğe bağlı yaptırılan denetimlerde ise bu belirleme denetimi
talep edenlerce yapılır.
Denetim
kanıtı
MADDE 9 – (1) Denetim kanıtı, denetim konusunda
denetim kıstası çerçevesinde önemli uyumsuzluklar bulunup bulunmadığı
hususunda güvence verilmesini teminen görüş bildirmeye yönelik
olarak denetçi tarafından elde edilen ve belirlenen güvence seviyesi için
yeterli ve uygun bilgi, belge ve beyanlardır. Bu kanıtlar, denetimin TDS
çerçevesinde ve mesleki şüphecilik içinde planlanması ve gerçekleştirilmesi
suretiyle elde edilir ve tevsik edilir.
(2) Denetim, denetimin konusunda önemli
uyumsuzluklara yol açabilecek koşulların mevcut olabileceği göz önünde
bulundurularak mesleki şüphecilik içinde planlanmalı ve
gerçekleştirilmelidir. Önemlilik, mevcut koşullar içinde
değerlendirildiğinde, denetim konusu ile denetim kıstası arasındaki
uyumsuzluğun boyutuna, niteliğine veya her ikisine bağlıdır.
Denetim raporu
MADDE 10 – (1) Denetim raporu, denetim
kanıtlarının TDS çerçevesinde değerlendirilmesi sonucunda, belirlenen
güvence seviyesine uygun şekilde oluşturulan denetçi görüşünün ve varsa
dikkat çekilmek istenen diğer hususların kullanıcıların istifadesine
sunulması amacıyla Kurum düzenlemelerine uygun olarak hazırlanan ve
imzalayan denetim kuruluşu veya denetçi tarafından sorumluluğu üstlenilen
belgedir.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Yetkilendirme
Denetim
yapmaya yetkililer
MADDE 11 – (1) Denetim, sadece Kurumca
yetkilendirilen denetim kuruluşları veya denetçiler tarafından yetkileri
çerçevesinde gerçekleştirilir.
(2) Denetim kuruluşları ve denetçilerin
yetkilerinin kullanımı, yetkilendirmenin Kurum tarafından ilanıyla başlar.
(3) KAYİK’lerin
ve faaliyet alanları, işletme büyüklükleri, çalışan sayısı ve benzeri
ölçütlere göre Kurumca belirlenen
işletmelerin denetimi yalnızca denetim kuruluşları tarafından, diğerlerinin
denetimi ise denetim kuruluşları veya denetçiler tarafından yapılır.
Yetki
belgeleri
MADDE 12 – (1) Başvuruları bu Yönetmelik
çerçevesinde Kurum tarafından uygun görülen sermaye şirketlerine Bağımsız
Denetim Kuruluşu Belgesi, meslek mensuplarına ise Bağımsız Denetçi Belgesi
verilir.
Denetim
kuruluşlarının yetkilendirilmesi
MADDE 13 – (1) 3568 sayılı Kanun ve ilgili
mevzuatta öngörülen şartlar saklı kalmak kaydıyla, denetim alanında
faaliyet izni talebinde bulunan kuruluşun;
a)
Sermaye şirketi olması,
b) Paylarının veya hisselerinin nama
yazılı olması,
c) Faaliyet
konusunun bağımsız denetime veya bununla birlikte 3568 sayılı Kanun
kapsamındaki mesleki alana münhasır olması,
ç) Ticaret unvanında bağımsız denetim
ibaresinin bulunması,
d) Esas sözleşmesinin veya şirket
sözleşmesinin denetime ilişkin mevzuat hükümlerine aykırı hususlar içermemesi,
e) Sermayesinin ve oy haklarının
yarısından fazlasının denetçilerine ait olması ve ortaklarının tamamının meslek
mensubu olması,
f) Denetçilerinin 14 üncü madde
çerçevesinde Bağımsız Denetçi Belgesine sahip olması,
g) Denetçilerinin tam zamanlı ve asgari
bir raporlama dönemi için istihdam edilmiş olması,
ğ) 28 inci maddedeki şartları sağlayan
en az iki sorumlu denetçisinin bulunması,
h) Denetim kadrosunun, asgari olarak,
27 nci maddede belirtilen denetim ekiplerini
oluşturabilecek nitelik ve genişlikte olması,
ı) Yönetim organı üyelerinin tamamının
meslek mensubu olması, yüzde yetmiş beşi geçmemek üzere çoğunluğunun ise kadrosundaki
denetçilerden oluşması,
i) Denetçilerinin, ortaklarının ve
kilit yöneticilerinin başka bir denetim kuruluşunda veya bağımsız denetim faaliyeti
gerçekleştiren herhangi bir gerçek kişi yanında ya da tüzel kişilikte
ortak, kilit yönetici veya denetçi olmaması, kendi adına bağımsız denetim
faaliyetinde bulunmaması,
j) Denetim rehberleri dahil olmak üzere, esasları
Kurumca belirlenen kalite kontrol sistemine
ilişkin politika ve süreçlerini yazılı olarak oluşturmuş olması,
k) Denetim faaliyetlerini etkin bir
şekilde yürütebilmesini teminen Kurum tarafından
uygun görülecek düzeyde organizasyon, mekân, teknik donanım, belge ve kayıt
düzenine sahip olması,
l) Faaliyet izninin daha önce Kurum
tarafından iptal edilmemiş olması,
m) Tüzel kişiliğin ve ortaklarının
olumsuz bir itibara sahip olmaması ve ortaklarının denetim mesleğinin gerektirdiği
şeref ve haysiyete uymayan bir durumunun bulunmaması,
şarttır.
(2) Denetim faaliyetinde bulunmak
isteyen kuruluşlar, birinci fıkrada belirtilen şartları sağladıklarını
gösteren bilgi ve belgelerle birlikte Kuruma başvuruda bulunurlar. Kurum
tarafından gerektiğinde yerinde inceleme yapılmak suretiyle, başvuruda
bulunan kuruluşlardan gerekli şartları taşıdığına karar verilenler, en geç
doksan gün içinde, gerekli harç ve ücretleri ödemeleri ve Kuruma tescil
talebinde bulunmaları halinde sicile kayıt ve ilan edilir. Tescil işleminden
sonra bu kuruluşlara Bağımsız Denetim
Kuruluşu Belgesi verilir.
(3) Diğer mevzuat hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, denetim kuruluşlarının devir, bölünme, birleşme, tür değişikliği
işlemleri Kurum iznine tabidir.
(4) Kurum; belirli alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden
sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda
denetim yapacak denetim kuruluşları için ek şartlar belirleyebilir ve bu
şartları sağlayan denetim kuruluşlarını listeler halinde ayrıca ilan eder.
Bunların dışında, denetimi yapılacak işletmenin büyüklüğü, faaliyetleri ile
tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve benzeri hususlar dikkate alınarak
belirlenecek işletmeleri denetlemek üzere,
şartları Kurum tarafından belirlenen yeni denetim kuruluşu listeleri oluşturulabilir.
(5) Ticaret unvanında bağımsız denetim
ibaresi bulunmayan kuruluşlara, üç ay içinde unvan değişikliği yapılması ve
bu değişikliğin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmesi koşuluyla
Kurum tarafından faaliyet izni verilebilir. Bu süre içinde unvan
değişikliğini gerçekleştirmeyenlerin faaliyet izni iptal edilir.
(6) Denetim kuruluşları, denetim
yetkisini nitelikleri 28 inci maddede belirlenmiş olan, kuruluş adına
denetim raporu imzalamaya yetkili sorumlu denetçileri eliyle ve bunların
sorumluluğunda kullanır. Bu sorumluluk, denetim kuruluşunun ve kilit
yöneticilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Denetçilerin
yetkilendirilmesi
MADDE 14 – (1) Denetim faaliyetinde bulunmak
isteyenlerin:
a) Hukuk, iktisat, maliye,
işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilgiler dallarında
eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim
Kurulunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans
seviyesinde mezun olması veya diğer öğretim dallarından lisans seviyesinde
mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından en az
lisansüstü seviyesinde diploma almış olması,
b) Meslek mensubu olması,
c) Türkiye’de yerleşik olması,
ç) Medeni hakları kullanma ehliyetine
sahip bulunması,
d) 15 inci maddede belirtilen
uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olması,
e) 16 ncı
maddede belirtilen denetçilik sınavında başarılı olması,
f) 26/9/2004
tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen
süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya
daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış veya hükmün
açıklanması geri bırakılmış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar,
anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya
karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp,
rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma,
hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından
mahkûmiyeti olmaması,
g) Faaliyet izninin daha önce Kurum
tarafından iptal edilmemiş olması
ğ) Bağımsız denetim mesleğinin
gerektirdiği şeref ve haysiyete uymayan bir durumunun bulunmaması, olumsuz
bir itibara sahip olmaması,
şartlarını taşıması gerekir.
(2) Denetçi olmak isteyen meslek
mensupları birinci fıkradaki şartları sağladıklarını gösteren bilgi ve
belgelerle birlikte Kuruma başvuruda bulunurlar. Başvurular şahsen veya
görev alınan denetim kuruluşu aracılığıyla yapılır. Kurum tarafından
gerekli şartları taşıdığına karar verilen başvuru sahipleri gerekli harç ve
ücretleri ödemeleri ve Kuruma tescil talebinde bulunmaları halinde sicile
kayıt ve ilan edilirler. Tescil işleminden sonra bu kişilere Bağımsız
Denetçi Belgesi, denetçi kimliği ve denetçi mührü verilir.
(3) Belirli alanların düzenlenmesi ve
denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak,
bu alanlarda denetim faaliyetinde bulunacak denetçiler için Kurum ilave
şartlar belirleyebilir.
Uygulamalı
mesleki eğitim
MADDE 15 –
(1) Denetçi olmak isteyenlerin en az 3 yıl süreyle, finansal tablo denetimi
dahil olmak üzere mesleki konularda denetçi
yanında ya da denetim kuruluşunda uygulamalı eğitim almaları şarttır. 3568 sayılı
Kanun çerçevesinde tasdik ve vergi denetimi hizmetlerinde geçen süreler ile
aynı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında
yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında denetim yetkisini haiz olanların, bu
kamu kurum ve kuruluşlarında geçirdikleri süreler uygulamalı mesleki eğitim
süresinden sayılır.
(2) En az on beş yıl mesleki tecrübeye sahip
olanlarda uygulamalı mesleki eğitim şartı aranmaz.
(3) Bu Yönetmelik uygulamasında mesleki tecrübe
bağımsız denetimde fiilen geçirilen süredir. Ancak, 3568 sayılı Kanun
kapsamındaki mesleki faaliyetlerde veya aynı Kanun uyarınca staj ve stajdan
sayılan hizmetlerde bulunulan süreler de bu sürenin hesabında dikkate
alınır. Dört yılı aşmamak üzere 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (a)
bendinde belirtilen alanlardaki lisans ve lisansüstü eğitim süreleri bu
süreye ilave edilir. Bu sürenin hesabında yukarıda belirtilen faaliyetlere
başlama tarihi esas alınır ve kamu kurum ve kuruluşlarında geçirilen
süreler hariç olmak üzere, bir yıldan fazla süreyle bu faaliyetlere ara verilmesi
durumunda ara verilen süreler dikkate alınmaz.
(4) Uygulamalı mesleki eğitim alanlar,
uygulamalı mesleki eğitim döneminde denetçi yardımcısıdırlar ve denetçilerin
refakatinde denetim çalışmalarına katılırlar. Bu dönemde, refakatinde
denetçi yardımcısı çalıştıranlar, teorik bilgilerin uygulamaya geçirilmesi
amacıyla, denetçi yardımcılarının gerekli mesleki yeterliliği kazanmaları
için her türlü tedbiri alır. Denetçi, denetçi yardımcılarını denetimlerde
görevlendirmek, denetlenen işletme ile olan görüşmelerde bulundurmak,
onların çalışmalarına nezaret etmek ve hazırladıkları çalışma kağıtlarını incelemek gibi konularda yetkili ve
yükümlüdür.
(5) Uygulamalı mesleki eğitim, gerekli
şartların sağlandığını gösteren bilgi ve belgelerin, ilgili denetim kuruluşu,
denetçi ya da denetçi yardımcısı tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna
bildirim süresi içerisinde, Kuruma bildirilmesiyle başlar.
(6) Uygulamalı mesleki eğitime,
refakatinde uygulamalı mesleki eğitim
alınabilecek denetçiler ile uygulamalı mesleki eğitim alacak olanlara ve
bunların takibine ilişkin hususlar Kurum
tarafından düzenlenir.
Denetçilik
sınavı
MADDE 16 – (1)
Denetçilik sınavı, sınava gireceklerin denetimle ilgili alanlardaki teorik
ve uygulamaya ilişkin bilgilerini ölçmek üzere Kurum tarafından yapılır.
(2) Sınava girebilmek için 14 üncü maddenin birinci
fıkrasının (a) bendinde belirtilen mezuniyet şartının sağlanması aranır.
(3) Denetçilik sınavı, aşağıdaki ana konuları
kapsar;
a) Muhasebe (Genel muhasebe, maliyet ve yönetim
muhasebesi),
b) Muhasebe Standartları (Türkiye Muhasebe
Standartları, yıllık ve konsolide finansal
tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve
standartlar),
c) Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Finansal Yönetim,
ç) Denetim (Türkiye Denetim Standartları, mesleki
etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili
diğer mevzuat ),
d) Genel Hukuk Mevzuatı (Ticaret
Hukuku, Borçlar Hukuku, İcra ve İflas Hukuku, Medeni Hukuk, Vergi Hukuku,
Sosyal Güvenlik Mevzuatı, İdare Hukuku),
e) Sermaye
piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı,
(4) Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler üçüncü
fıkranın (b), (c), (ç) ve (e) bentlerinde, Yeminli Mali Müşavirler ise (b),
(ç) ve (e) bentlerinde belirtilen konulardan sınava tabi tutulurlar.
(5) Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve
özel emeklilik alanlarında denetim faaliyetinde bulunmayacak olanlar bu
maddenin üçüncü fıkrasının (e) bendinde belirtilen konulardan ayrıca sınava
tabi tutulmazlar.
(6) Sınav sonuçları iki yıl süreyle geçerlidir.
Sınavın; konular itibarıyla birleştirilmesi ve ayrılması, konularının içeriği, duyurusu, başvuru usulü, yeri, zamanı, şekli,
süresi, sonuçlarının ilanı, ücreti ile sınavda başarılı olma şartları,
sınav komisyonu ve sınava ilişkin diğer hususlar Kurum tarafından
belirlenir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Bağımsız Denetim
Resmi Sicili
Sicile
kayıt ve ilan
MADDE 17 – (1) Denetim
kuruluşlarına ve denetçilere ilişkin yetkilendirme, uyarı, faaliyet izninin
askıya alınması, iptali ve durdurma işlemleri Kurumca elektronik ortamda
tutulan sicile kaydedilir ve güncel olarak kamuoyunun erişimine açık tutmak
suretiyle ilan edilir. Yetkilendirme işlemleri, sicile kayıt ve ilanla
birlikte yürürlüğe girer.
(2) Kurum tarafından her denetim kuruluşuna ve denetçiye bir sicil numarası verilir.
(3) Sicile kayıtlı olmayanlar denetim
faaliyetinde bulunamazlar.
Sicil
bilgileri
MADDE 18 – (1)
Kurumca tutulan sicilde denetim kuruluşlarının;
a) Ticaret unvanı ve ticaret sicil numarası,
b) Kurum tarafından verilen sicil
numarası,
c) Merkez adresi ve varsa şube
adresleri (varsa, bünyesinde bulunduğu denetim ağı ve bu ağın hukuki ve yapısal
niteliği, ilişkili denetim kuruluşu ve
diğer işletmeleri ve bu kuruluşun hukuki ve yapısal niteliği),
ç) İnternet sitesi adresi,
d) Ortaklarının ad ve soyadları, T.C.
kimlik numaraları ve şirket sermayesindeki payları, pay oranları ve tutarları,
e) Ortaklarının adresleri ve diğer
iletişim bilgileri,
f) Yönetim organında yer alan kişilerin
T.C. kimlik numaraları, varsa başka şirketlerdeki görevleri,
g) Denetçilerinin listesi ve sicil
numaraları,
ğ) Varsa başka ülkelerdeki yetkili
kurumlarca yapılmış sicil kayıtlarına ilişkin bilgileri,
h) Kurumca gerekli görülen diğer bilgileri,
kaydedilerek takibi yapılır.
(2) Kurumca tutulan sicilde
denetçilerin;
a) Adı soyadı, T.C. kimlik numarası,
b) Varsa, ticaret unvanı ve ticaret sicil numarası,
c) Kurum tarafından verilen sicil
numarası,
ç) İletişim bilgileri,
d) Varsa, internet sitesi adresi,
e) Denetçi belgesi bilgileri,
f) Ortak olduğu veya istihdam edildiği denetim
kuruluşuna ait ticaret unvanı, ticaret sicil numarası, varsa internet
sitesi adresi ve iletişim bilgileri,
g) Varsa başka ülkelerdeki yetkili
kurumlarca yapılmış sicil kayıtlarına ilişkin bilgileri,
ğ) Kurumca gerekli görülen diğer
bilgileri,
kaydedilerek takibi yapılır.
(3) Sicile kaydedilen denetçi ya da denetim
kuruluşuna ilişkin bilgilerden Kurum tarafından belirlenenler kamuya ilan
edilmeyebilir.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Denetim
Kuruluşlarının ve Denetçilerin Yükümlülükleri
Denetimlerde
kalite ve güvenilirliğin sağlanması
MADDE 19 – (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler
faaliyetlerini kaliteli ve güvenilir denetimler gerçekleştirecek şekilde
yürütürler.
(2) Denetim kuruluşlarının ve
denetçilerin denetime yönelik faaliyeti, denetim sürecine ilave olarak denetimlerin
devamlılığı, kalitesi ve güvenilirliğini sağlamaya yönelik diğer eylem ve
süreçleri kapsar.
(3) Denetim süreci, her bir hesap
dönemi için, işletmenin iş teklifiyle başlar, TDS’ye
göre planlanır, programlanır, yürütülür ve denetim sonucunun raporlanmasıyla
sona erer. Raporun verilmesinden sonraki yükümlülüklere ilişkin hükümler
saklıdır. Denetim süreci TDS çerçevesinde belgelendirilir.
(4) Denetimlerin devamlılığını,
kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla, TDS’ye
ek olarak; gerek denetim süreçlerinde gerekse denetim süreçleri dışında,
başta meslek etiğine ve kalite kontrol sistemine yönelik olanlar olmak
üzere, bu bölüm hükümlerine uyulur.
Kalite
kontrol sistemi oluşturma
MADDE 20 – (1) Denetim kuruluşları faaliyetlerini,
asgari şartları Kurumca belirlenen bir kalite kontrol sistemi çerçevesinde
yürütmek zorundadır. Bu sistemin uygulanmasında, Kurum düzenlemelerine göre
oluşturularak Kuruma bildirilen kalite kontrol sistemine ilişkin yazılı
politika ve süreçlere uyulur. Söz konusu politika ve süreçler Kurum
düzenlemelerine paralel bir şekilde güncellenerek uygulanır.
(2) Denetim
kuruluşunun kalite kontrol sistemine
ilişkin yazılı politika ve süreçleri ile bunların oluşturulmasında esas
alınan Kurum düzenlemesi arasında farklılık olması durumunda veya içinde
bulunulan koşullara özgü sebeplerle, denetim kuruluşunun yazılı politika ve
süreçleri dışındaki bir uygulamanın Kurum düzenlemesine uyum bakımından
daha uygun görüldüğü hallerde, söz konusu yazılı politika ve süreçlerin
dışına çıkılabilir. Bu durumun ve nedeninin denetçi
tarafından yazılı olarak denetim kuruluşuna sunulması ve saklanması
gerekir.
Mesleki
etik ilkelere uyma
MADDE 21 – (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler;
a) Dürüstlük; bütün mesleki ve iş ilişkilerinde
dürüst, açık, doğru ve güvenilir olmak,
b) Tarafsızlık; önyargıların, temayüllerin, çıkar
çatışmalarının veya başkalarının nüfuzlarını kötüye kullanarak meslek veya
işle ilgili muhakemelerini ve kararlarını etkilemesine izin
vermemek,
c) Mesleki yeterlik ve özen; uygulama, mevzuat ve
denetim tekniklerindeki güncel gelişmeler ışığında, mesleki bilgi ve
beceriyi, denetlenen işletmelerin yeterli denetim
hizmeti almalarını temin edecek bir seviyede tutmak ve TDS’ye
uygun bir şekilde ve özen içinde hareket etmek,
ç) Sır saklama; mesleğin icrası
sırasında elde edilen bilgilerin gizliliğine riayet etmek; söz konusu
bilgilerin açıklanması için yasal veya mesleki bir hak veya görevin
bulunması durumu saklı olmak kaydıyla, uygun ve belirli bir yetki olmaksızın
bu tür bilgileri üçüncü kişilere açıklamamak ve kendisi veya üçüncü
kişilerin çıkarlarına kullanmamak,
d) Mesleğe uygun davranış; ilgili
mevzuata uymak ve denetim mesleğinin itibarını zedeleyici fiil ve davranışlardan
kaçınmak,
şeklindeki ayrıntıları Kurum tarafından
belirlenecek mesleki etik ilkelere uymak zorundadır.
(2) Denetim kuruluşları, denetçiler ve
denetime katılanlardan, her bir denetimden önce ve her halükarda yılda en
az bir kez, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklamayla ilgili kuruluş politika
ve süreçlerine uygun davrandıklarına ve davranacaklarına ilişkin yazılı
taahhüt alır. Denetçiler ve denetime
katılanlar, denetime başladıktan sonra birinci fıkrada belirtilen hususları
olumsuz yönde etkileyebilecek hususların ortaya çıkması halinde ise, bu
durumu denetim kuruluşuna yazılı olarak bildirir.
Bağımsızlık ve bağımsızlığın korunması
MADDE 22
– (1) Denetim kuruluşu ve
denetçiler, denetimleri esasen ve şeklen bağımsız olarak
gerçekleştirir.
a) Esasta bağımsızlık; denetçinin dürüstlük,
tarafsızlık ve mesleki şüphecilik içinde hareket etmesini teminen, mesleki muhakemesini olumsuz etkileyebilecek
tesirlerden ari olarak görüş açıklamasıdır.
b) Şekilde bağımsızlık; denetim kuruluşunun,
denetçinin veya bir denetim ekibi üyesinin; konuya ilişkin tüm durum ve
şartları değerlendiren makul ve bilgi sahibi üçüncü kişilerde, dürüstlük,
tarafsızlık ve mesleki şüphecilikten ödün verdiği intibaını oluşturabilecek
durum ve davranışlardan sakınmasıdır.
(2) Denetim kuruluşları ve denetçiler, denetim çalışmalarında
denetlenen kuruluştan bağımsız ve tarafsız olmak zorunda olup, hiçbir
şekilde denetlenen kuruluşların karar alma mekanizmalarına katılamazlar.
İlave olarak, denetim kuruluşları ve denetçilerin bağımsızlıklarını ortadan
kaldırabilecek özel durumlarının da bulunmaması gerekir.
(3) Denetim kuruluşu veya denetçilerde,
bağımsızlığın zedelendiğine dair kanaat oluşması halinde bağımsızlığın
ortadan kalktığı kabul edilir. Bağımsızlığı zedeleyen veya ortadan kaldıran
bazı durumlar şunlardır;
a) Denetçiler ile denetim kuruluşunun ortakları,
kilit yöneticileri, denetçileri ve bunların boşanmış olsalar dahi eşleri
ile 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil)
kan ve kayın hısımları veya denetim kuruluşları tarafından denetlenen
işletme veya denetlenen işletme ile ilgili olanlarla doğrudan veya dolaylı
olarak menfaat, ortaklık, kilit yönetici sıfatıyla iş, olağan ekonomik
ilişkiler dışında borç veya alacak ilişkilerine girilmiş olması,
b) Geçmiş yıllara ilişkin denetim ücretinin,
geçerli bir nedene dayanmaksızın, denetlenen işletme tarafından ödenmemesi,
c) Denetim ücretinin, denetim sonuçları ile ilgili
şartlara bağlanmış olması, denetimin kalitesine dair belirsizlikler
oluşturması, denetim kuruluşu tarafından denetlenen işletmeye sunulan
denetim dışı diğer hizmetler dikkate alınarak belirlenmesi,
ç) Bağımsızlığı zedeleyen diğer hallerin ortaya
çıkması.
(4) Bağımsızlığı tehdit eden hususların ortaya
çıkması halinde bağımsızlığı koruyacak önlemler alınır. Alınan önlemlerin
tehditleri bertaraf etmeye yetmediği anlaşıldığında bağımsızlığın
zedelendiği ve ortadan kalktığı kabul edilir. Denetim kuruluşları veya
denetçiler denetim faaliyetleri sırasında ortaya çıkan bağımsızlığa yönelik
tehditleri, bunlara yönelik alınan önlemleri ve bu konuda yapılan tüm
değerlendirmeleri yazılı olarak kayda almak ve saklamak zorundadır.
Bağımsızlığın zedelendiği veya ortadan kalktığı haller Kuruma bildirilir ve
Kurumdan onay alınmak suretiyle ilgili denetim sözleşmesi sonlandırılır.
(5) Denetim kuruluşu ve denetçiler, denetlenen işletmeye,
3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi
dışında, danışmanlık veya başka bir hizmet veremez, bunu denetim ağında yer
alan kuruluşlar, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeleri
aracılığıyla yapamaz. Denetim kuruluşunun gerçek kişi ortakları,
denetçileri ve kilit yöneticileri tarafından verilen hizmetler de bu
kapsamda değerlendirilir.
Reklam yasağı
MADDE 23
– (1) Denetim kuruluşları ve
denetçiler doğrudan veya dolaylı olarak reklam yapamazlar, reklam sayılabilecek
faaliyetlerde bulunamazlar. Ticaret unvanlarında, tabela veya basılı
kâğıtlarında mesleki ve akademik unvanları dışında başka unvan veya sıfat
kullanamazlar.
(2) Ancak; denetim kuruluşları ve denetçiler,
kurumsal tanıtıcı bilgiler içeren broşürler hazırlayıp dağıtabilirler,
kendileri veya denetlenen işletmeler için eleman aramaya yönelik ilanlar
verebilirler, mesleki konularda bilimsel nitelikte yayın yapabilirler ya da
mesleki konularda seminer, konferans gibi toplantılar düzenleyebilirler veya
eğitim verebilirler.
(3) İkinci fıkrada belirtilen faaliyetleri
yürütürken;
a) İşin sonucu ile ilgili vaat ve taahhütlerde
bulunulmaması,
b) İşin gerektirdiği ciddiyette ve ölçüde
kalınması,
c) Abartılmış hissî, sağlıklı bir karar alınması
için duyurulması zorunlu olan bilgilerin gizlenmesi gibi gerçeğe uymayan ve
kamuoyunu aldatıcı ve yanıltıcı, deneyim noksanlıklarını istismar edici
söz, görüntü ve bilgi unsurlarına yer verilmemesi veya bu izlenimin
yaratılmaması,
ç) Yapılabilecek iş ve hizmetler konusunda somut
temeli olmayan bekleyişler yaratılmaması,
d) Denetim kuruluşunun veya denetçinin diğer
denetim kuruluşu veya denetçiyle karşılaştırılmaması,
gereklidir.
Haksız rekabette bulunmama
MADDE 24 – (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler, diğer
düzenlemelerde yer alan haksız rekabet halleri saklı kalmak kaydıyla,
denetim faaliyetinin niteliğini herhangi bir suretle olumsuz yönde
etkileyebilecek veya meslektaşlarına zarar verebilecek tarzda ve ölçüde
faaliyet gösteremezler.
(2) Denetim kuruluşu ve denetçiler, Kurum
tarafından izin verilen haller hariç olmak üzere, başka bir denetim
kuruluşu ve denetçi ile denetim hizmeti ilişkisi devam eden bir denetlenen
işletmenin aynı döneme ilişkin denetim hizmet talebini kabul edemezler.
Sürekli eğitim
MADDE 25 – (1) Denetçiler, teorik bilgilerinin ve
mesleki becerilerinin yeterli bir seviyede tutulmasını, mesleki etik
ilkelere uyulmasını, mesleki alandaki değişikliklerin takip edilmesini ve
mesleki gelişimlerini temine yönelik olarak sürekli eğitime tabi tutulur.
(2) Sürekli eğitim zorunluluğu
denetçilerin sicile tescilinden itibaren başlar ve Kurum tarafından
belirlenen şekilde yürütülür.
(3) Sicile tescilinden itibaren
denetçilerin her beş yılda bir sürekli eğitime ilişkin şartları
karşılamaları esastır.
(4) Denetim kuruluşları, denetçilerinin
sürekli eğitim programlarını tamamlamaları için gerekli tedbirleri alır.
(5) Sürekli eğitime ilişkin hususlar, gerektiğinde ilgili
kurumların görüşü de alınarak Kurum tarafından
düzenlenir.
(6) Kurum, denetimin bağımsızlığının ve
tarafsızlığının sağlanması, denetime olan güven ile denetimin kalitesinin
artırılması amacıyla sürekli eğitime ilave olarak bu Yönetmelik
çerçevesinde denetçilerin ve meslek mensuplarının eğitilmesi veya eğitim
seviyelerinin yükseltilmesi hususunda gerekli tedbirleri alır.
Denetim
faaliyetine ilişkin kısıtlamalar
MADDE 26 – (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler
aşağıda belirtilen denetimleri üstlenemezler:
a)
6102 sayılı Kanun uyarınca üstlenemeyecekleri denetimler.
b) Bağımsızlığı zedeleyecek denetimler.
c) Denetlenen işletmenin özelliğine göre denetim
kadrosunun sayı, nitelik veya tecrübe bakımından yetersiz olduğu
denetimler.
ç) Üç yıl geçmedikçe; denetim kuruluşları son on
yılda yedi yıl, denetim kuruluşlarında çalışanlar da dahil
olmak üzere denetçiler ise son yedi yılda beş yıl denetim çalışması
yürüttükleri işletmelere ilişkin denetimleri.
d) Sözleşme kabul süreçlerine ilişkin
Kurum tarafından yapılan düzenlemelere aykırı denetimler.
e) Denetim kuruluşunun veya denetçinin mevcut
iş yükü sebebiyle sağlıklı bir şekilde yürütülmesi mümkün olmayan
denetimler.
(2) Birinci fıkranın (ç) bendinde geçen sürelerin
hesabında aynı denetim ağı içinde bulunan kuruluşlar ile ilişkili denetim
kuruluşları tarafından yapılan denetimlerde geçen süreler topluca dikkate
alınır. Çalıştığı denetim kuruluşuna bakılmaksızın, denetçinin aynı
denetlenen işletmede geçirdiği süreler birlikte dikkate alınır.
(3) Denetçiler, denetçilik görevinden
ayrılmalarından itibaren iki yıl geçmedikçe son iki yılda denetiminde bulunduğu
işletmelerde ve bağlı ortaklıklarında kilit yönetici olarak görev
alamazlar.
(4) Denetçiler sadece bir denetim kuruluşu adına
denetim yapabilirler. İstihdam edildikleri denetim kuruluşuyla ilişkileri
sona ermedikçe başka bir denetim kuruluşunda ya da tek başına denetim
faaliyetinde bulunamazlar.
Denetim
ekipleri
MADDE 27 – (1) Mevzuat
uyarınca sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması gereken
denetimler, işin gerektirdiği sayı ve nitelikte denetçiden oluşan denetim
ekipleri tarafından gerçekleştirilir. Denetim ekipleri, denetlenen
işletmenin büyüklüğü, faaliyetleri ile tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve benzeri hususlar dikkate alınarak denetimi
Kurum düzenlemelerine uygun bir şekilde gerçekleştirebilecek yetki, bilgi,
beceri ve tecrübeye sahip olan yeterli sayıda denetçiden oluşturulur. Ancak denetim ekipleri üç denetçiden az olamaz.
Denetim ekiplerindeki sorumlu denetçi ve belirlenen diğer kademeler için en
az birer yedek denetçi belirlenir. Yedek denetçiler yerini aldıklarının
sorumluluklarını üstlenebilecek nitelikte olmalıdır. Denetime tabi
işletmelerin özellikleri itibarıyla, Kurum tarafından farklı asgari denetçi
ve yedek denetçi sayıları belirlenebilir.
(2) Belirli alanların düzenlenmesi ve
denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak,
bu alanlarda denetim faaliyetinde bulunacaklar için Kurum ilave şartlar
belirleyebilir. Denetim ekibindeki tüm denetçiler denetlenen işletmenin
özelliğine uygun olarak Kurum tarafından öngörülen ilave şartları taşırlar.
(3) Denetim ekiplerinde; söz konusu denetim için yetkisi
bulunmayan denetçiler, denetçi yardımcıları, bilgi sistemleri denetimi de dahil olmak üzere teknik bilgisine başvurulacak uzmanlar
ve denetime yardımcı diğer kişiler de denetçi olarak görevlendirilmemek
kaydıyla yer alabilir. 19/10/2005 tarihli ve 5411
sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan bankalar ve Kurumca belirlenen diğer
işletmelerin denetimlerinde bilgi sistemleri denetimi konusunda Kurumca
öngörülen şartları taşıyan yeterli sayıda denetçi ya da uzman bulundurulur.
Bu kişiler, denetçilerin sorumluluk, gözetim ve kontrolü altında çalışır,
ancak denetimin herhangi bir aşamasında karar
verici konumunda bulunamaz. Bu kişiler, asgari denetçi sayısı
hesabında dikkate alınmaz ve genel hükümler, bağımsızlık, tarafsızlık ve
sır saklama yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla denetimden sorumlu
tutulmaz.
(4) Denetim ekipleri, denetimlerini
sorumlu denetçinin gözetim ve idaresi altında gerçekleştirir.
(5) Denetim kuruluşları tarafından,
denetçilere denetçi, kıdemli denetçi ve başdenetçi
unvanları verilebilir. Denetçilikte altı yılını doldurmayanlara kıdemli
denetçi ve on yılını doldurmayanlara başdenetçi
unvanı verilemez.
Sorumlu denetçi olabilme şartları
MADDE 28 – (1) Sorumlu denetçiler, denetim raporunu
denetim kuruluşları adına imzalama yetkisini haiz olup, denetim kuruluşunun
yönetim organı tarafından, aşağıdaki şartları sağlayan denetçiler
arasından, Kurumun onayı alınmak suretiyle
görevlendirilir:
a) KAYİK’ler nezdinde
yapılacak denetimler için 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu
sürenin en az iki yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya başdenetçi unvanı ile mevzuatta denetim öngörülen
alanlarda denetimlerde bulunmuş olması.
b) Diğer denetimler için ise 10 yıllık mesleki
tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az bir yılında fiilen denetçi,
kıdemli denetçi veya başdenetçi unvanı ile
denetimlerde bulunmuş olması.
c) Denetim kuruluşu adına
denetim raporu imzalamaya yetkilendirilmiş olması.
(2) Denetçilerin
birinci fıkrada belirtilen şartları haiz olduğunu gösteren bilgi ve
belgeler, denetim kuruluşu tarafından yönetim organının kararıyla birlikte Kuruma onay için gönderilir.
Denetim
sözleşmesi
MADDE 29 – (1) Denetim kuruluşu veya denetçi ile denetlenen işletme arasında
yazılı olarak düzenlenen denetim sözleşmesinin asgari olarak aşağıdaki
hususları içermesi zorunludur:
a) Sözleşmenin dayanağını teşkil eden
genel kurul kararı veya mahkeme kararının tarih ve sayısı,
b) Denetimin amacı, kapsamı ve dönemi
ile varsa özel nedenleri,
c) Denetim konusu ve kıstası,
ç) Tarafların
sorumlulukları,
d) Denetimin TDS’ye ve
ilgili mevzuata uygun olarak yürütüleceği ve tamamlanacağı hususuna yer
veren hüküm,
e) Denetimle ilgili olarak istenen her
türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız bir şekilde erişimin sağlanacağına
yer veren hüküm,
f) Denetim ekibinde yer alan
denetçilerin, yedekleri de dahil olmak üzere isim
ve unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen ücret
tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam denetim ücreti,
g) Sorumlu denetçi ve yedeğinin denetim
raporunu denetim kuruluşu adına imzalamaya yetkili olduğuna ilişkin hüküm,
ğ) Denetimin başlangıç ve bitiş
tarihleri ile raporun teslim tarihi,
h) Mesleki sorumluluk sigortası
yapılacağına ilişkin hüküm,
ı) Denetlenen işletmenin, rapor tarihinden sonra
ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden
önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan denetçiyi haberdar
etmekle yükümlü olduğu,
i) Sözleşmenin ancak mevzuat uyarınca
feshedilebileceğine ilişkin hüküm.
(2) Sözleşmede, denetim hizmeti dışında başka bir
hizmet yapılması öngörülemez; denetim ücretinin ödenmesi denetim hizmeti
dışında başka bir şarta bağlanamaz.
(3) Denetim sözleşmesi, 6102 sayılı Kanun uyarınca
denetim kuruluşu veya denetçinin seçildiği hesap dönemi için yapılır.
(4) Denetçiden denetleme görevi, sadece 6102 sayılı
Kanunun 399 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında öngörüldüğü şekilde ve
başka bir denetçi atanmışsa geri alınabilir. Denetçi denetleme sözleşmesini, sadece
haklı bir sebep varsa veya kendisine karşı görevden alınma davası açılmışsa
feshedebilir. Denetim kuruluşları ve denetçiler, Kurumca haklı görülecek
nedenlerin bulunması halinde sözleşmeyi sona erdirebilirler.
Denetim raporu
düzenleme ve görüş bildirme yükümlülüğü
MADDE 30 – (1) Denetim faaliyeti sonucunda Kurumun
belirlediği şekil ve esaslara göre denetim raporu düzenlenir.
(2) Bu rapor, görüş başlığı altında:
a) Denetim konusunda ayrı ayrı veya
toplu olarak denetim kıstasına göre önemli sayılabilecek herhangi bir
uyumsuzluğun veya aykırılığın bulunmadığı durumlarda olumlu görüş,
b) Denetim konusunda ayrı ayrı
veya toplu olarak denetim kıstasına göre önemli uyumsuzluklar veya aykırılıklar
bulunduğu ya da yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanamadığı, ancak
bunların denetim konusunun genelini etkilemediği durumlarda sınırlı olumlu
görüş,
c) Yeterli ve uygun denetim kanıtı elde
edildikten sonra, tespit edilen uyumsuzlukların veya aykırılıkların ayrı ayrı veya toplu olarak önemli olduğu ve denetim
konusunun genelini etkilediği durumlarda olumsuz görüş,
ç) Denetim konusunun genelini etkileyen
önemli hususlarda denetim görüşüne dayanak olacak yeterli ve uygun denetim
kanıtının elde edilemediği durumlarda ya da yeterli kanıt toplanmasına
rağmen görüş oluşturmayı engelleyen belirsizliklerin sonradan ortaya
çıktığı durumlarda görüş bildirmekten kaçınıldığına ilişkin görüş,
içerir.
Bilanço tarihinden
sonra ortaya çıkan olaylar
MADDE 31 – (1)
Denetim kuruluşu ve denetçi, bilanço tarihinden sonra ancak denetim
raporu tarihinden önce gerçekleşen ve finansal tablolarda veya yıllık
faaliyet raporunda düzeltme veya açıklama gerektirecek olayları TDS ve
ilgili mevzuat çerçevesinde raporunda işlemekle yükümlüdür.
(2) Denetim kuruluşu ve denetçi denetim raporu
tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun
ilan tarihinden önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan haberdar
olması durumunda finansal tablolarda düzeltme veya açıklama yapılmasının
gerekliliğini değerlendirir ve TDS ve ilgili mevzuat uyarınca gerekli
işlemleri yapar.
(3) Denetim kuruluşu
ve denetçi finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan
tarihinden sonraki dönemde gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan
haberdar olması durumunda, finansal tablolarda veya yıllık faaliyet
raporunda düzeltme veya açıklama yapılmasının gerekliliğini değerlendirir
ve TDS ve ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemleri yapar.
Ücret tarifesi
MADDE 32 – (1)
Denetim ücreti, denetimin bağımsızlığını, tarafsızlığını ve kalitesini
sağlayacak şekilde belirlenir. Denetlenen işletmeye ilgili mevzuat uyarınca
izin verilen hizmetlerin sağlanması durumunda denetim ücreti bundan
etkilenmez.
(2) Denetim hizmetleri için Kurum tarafından ilgili
yıl için ücret tarifeleri belirlenebilir.
(3) Ücret tarifesinin belirlenmemiş olduğu
yıllarda, yılbaşından itibaren geçerli olmak
üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarlarının Maliye Bakanlığınca o yıl
için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle
bulunacak tutarlar uygulanır.
Mesleki sorumluluk sigortası
MADDE 33 – (1) Denetim kuruluşlarının ve
denetçilerin, üstlendikleri ilk denetim işiyle birlikte başlamak üzere, tüm
denetimlerini kapsayacak şekilde mesleki sorumluluk sigortası yaptırmaları
şarttır.
(2) Mesleki sorumluluk sigortasına
ilişkin hususlar Hazine Müsteşarlığının görüşü alınmak suretiyle Kurum
tarafından düzenlenir.
Bildirimler
MADDE 34 – (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler;
a) Sicil bilgileri dâhil olmak üzere
Kuruma daha önce bildirilmiş her türlü bilgide meydana gelen değişiklikleri
takip eden günden itibaren en geç 10
gün içinde,
b) Denetim sözleşmeleri ile diğer
hizmetlere ilişkin sözleşmelerle ilgili olarak Kurum tarafından istenecek
bilgileri imza tarihini takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde,
c) 6102 sayılı Kanunun 399 uncu maddesi
uyarınca görevden alma ve sözleşmenin feshine ilişkin işlemleri işlem
tarihini takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde,
ç) Mesleki sorumluluk sigortası
poliçesini düzenlenme tarihini ve poliçe ve sigorta şirketindeki
değişiklikleri takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde,
d) Son takvim yılına ait gelirlerini Kurumca
belirlenen şekle uygun olarak Mayıs ayının on beşinci gününün sonuna kadar,
e)
Diğer bildirimler ile Kurumca istenecek diğer bilgileri mevzuatta
belirtilen süre ya da Kurumca verilecek süre
içerisinde,
Kuruma bildirir.
Saklama
ve ibraz yükümlülüğü
MADDE 35 – (1) Denetim kuruluşları ticari
defterlerini, düzenlenen denetim raporlarını elektronik, manyetik ve
benzeri ortamlarda tutulanlar dahil olmak üzere
denetim çalışmalarına ve kalite kontrol sistemine ilişkin her türlü belgeyi
ekleriyle birlikte on yıl süreyle saklamak zorundadır. Bu hüküm tek başına
denetim yapanlar hakkında da uygulanır.
(2)Denetim kuruluşları ve denetçiler,
birinci fıkra kapsamında saklanması zorunlu tutulanlarla birlikte Kurum
tarafından görevlendirilenlerce talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi
ibraz etmek, gerektiğinde görevlilere bunların birer örneklerini vermek ve
incelenmesine uygun ortam sağlamakla yükümlüdür.
(3) Her bir denetim çalışmasına
ilişkin, elektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil olmak üzere, tüm belgelerin ekleriyle birlikte
denetim dosyası haline getirilmesi zorunludur. Denetim dosyalarının denetim
sırasında oluşturulması esastır.
Şeffaflık
raporunun hazırlanması ve duyurulması
MADDE 36 – (1) Bir takvim yılında KAYİK denetimi
yapmış denetim kuruluşları, ilgili takvim yılını müteakip üç ay içinde
yıllık şeffaflık raporunu Kuruma bildirir ve kendi internet sitelerinde
yayımlar.
(2) Bu rapor denetim kuruluşunun
yönetim organı başkanı tarafından imzalanır ve denetim kuruluşuna ilişkin
asgari olarak aşağıdaki bilgileri içerir:
a) Hukuki yapısı ve ortakları hakkında
açıklama,
b) Kilit yöneticileri ve sorumlu denetçileri hakkında
açıklama,
c) İçinde yer aldığı denetim ağının
hukuki ve yapısal özelliklerine ilişkin açıklama,
ç) İlişkili denetim kuruluşları ve
diğer işletmelere ve bu ilişkilerin mahiyetine ilişkin açıklama,
d) Organizasyon yapısı hakkında
açıklama,
e)
Kalite güvence sistemi incelemesinin en
son ne zaman yapıldığına dair bilgi,
f) Bir önceki yılda denetim hizmeti
verdiği KAYİK’lerin listesi,
g) Denetçilerinin sürekli eğitimine
yönelik izlenen politikalar hakkında açıklama,
ğ) Bağımsızlıkla ilgili uygulamalarına
ilişkin, bağımsızlık ilkesine uyumun gözden geçirilmiş olduğunu da teyit
eden açıklama,
h) Toplam gelirlerin finansal tablo
denetimi, diğer denetimler ve denetim dışı hizmetler itibarıyla dağılımı
gibi denetim faaliyetinin ağırlığını gösteren finansal bilgiler,
ı) Sorumlu denetçilerin ücretlendirilme
esaslarına ilişkin bilgiler,
i) Kalite kontrol sisteminin tanıtımı
ve bu sistemin etkin olarak çalıştığına dair denetim kuruluşu yönetiminin
beyanı,
j) Kurum tarafından istenen diğer
bilgiler.
(3) Kişisel güvenliğe ilişkin önemli ve
etkin bir tehdidin var olması ve buna talep olması halinde Kurumun onayıyla
ikinci fıkranın (f) bendine ilişkin açıklamada ilgili denetlenen işletme bilgilerine yer verilmeyebilir.
(4) KAYİK denetimine ilişkin listelerde
yer almakla birlikte bir takvim yılı içerisinde KAYİK denetimi yapmayan
denetim kuruluşları bu durumu internet sitelerinin şeffaflık raporlarıyla
ilgili bölümünde açıklar.
(5) Şeffaflık raporu ile raporun
güncellenmesi halinde raporun orijinal hali ve güncellenmiş halleri ayrı ayrı beş yıl süreyle kamunun erişimine açık tutulur.
Türk
Ticaret Kanunundan kaynaklanan yükümlülükler
MADDE 37 – (1) Denetim kuruluşları ve
denetçiler 6102 sayılı Kanun uyarınca yaptıkları denetimlerde aşağıdaki
yükümlülüklerini de yerine getirir:
a) Denetim sonuçlarını, 6102 sayılı
Kanuna ve bu Yönetmeliğe uygun şekilde raporlayıp sunmak, denetim faaliyeti
ve sonuçları konusunda genel kurula açıklamalarda bulunmak.
b) 6102 sayılı Kanunun 378 inci maddesi
uyarınca gerekli hallerde riskin erken saptanması ve yönetimi komitesinin
kurulmasını önermek, böyle bir sistem varsa bunun yapısı ve uygulamalarını
açıklayan ayrı bir rapor düzenleyerek denetim raporuyla birlikte yönetim
kuruluna sunmak.
c) 6102 sayılı Kanunun 399 uncu
maddesinde belirtilen denetçilerin seçimi, görevden alınması ve sözleşmenin
feshine ilişkin hükümlerine uymak.
ç) Denetim sözleşmesinin feshi halinde,
fesih tarihine kadar elde ettiği sonuçları 6102 sayılı Kanunun 402 nci maddesine uygun bir rapor haline getirerek genel
kurulun bilgisine sunmak.
d) Bağımsız denetime ilişkin olarak 660
sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ikincil mevzuat düzenlemeleri dışındaki
6102 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatında öngörülen diğer yükümlülükleri
yerine getirmek.
ALTINCI
BÖLÜM
Kurumca
Yapılacak İncelemeler, Denetimler ve İdari Yaptırımlar
İnceleme ve denetimler
MADDE 38 – (1)
Kurum, oluşturacağı kalite güvence sistemi kapsamında, seçilmiş yeterli
sayıda denetim dosyaları ve diğer bilgi, bildirim ve belgeler çerçevesinde
denetim kuruluşlarını ve denetçileri inceler ve denetler. İnceleme ve
denetim faaliyetleri, ilgili kuruluşların görüşü alınmak suretiyle Kurulca
her yıl hazırlanan yıllık inceleme ve denetim planı kapsamında yürütülür.
İnceleme sonuçları her yıl bir raporla kamuoyuna açıklanır.
(2) Denetim kuruluşlarındaki inceleme
ve denetimler; denetim kuruluşlarınca gerçekleştirilmiş denetim çalışmalarının
mevzuat çerçevesinde gözden geçirilmesi ve bu kuruluşların faaliyetlerinin
mevzuata uygunluğunun denetimi ile harcanan kaynakların nitelik ve
niceliği, alınan denetim ücreti ve denetim kuruluşunun iç kontrol sistemi
ile ilgili değerlendirmeleri kapsar.
(3) KAYİK’leri
denetleyen denetim kuruluşlarında asgari üç yılda bir, diğerlerinde asgari
altı yılda bir, denetçilerde ise Kurumca gerek görüldüğünde inceleme ve
denetim yapılır.
(4) Kurum, planlanan inceleme ve denetimler
yanında ihbar, şikâyet, bildirim gibi durumlarda ve gerekli gördüğü diğer
hallerde de inceleme ve denetim yapar.
(5) Kurum, inceleme ve denetimleri
kendi meslek personeli eliyle yürütebileceği gibi, 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 25 inci maddesinde belirtilen kurum ve kurulların ilgili
denetim birimleri vasıtasıyla da yürütebilir.
(6) İnceleme ve denetimler Kurum
tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yapılır.
(7) Yapılan inceleme ve denetimler
sonucunda mevzuata aykırılıkları tespit edilenler hakkında idari yaptırımlar
uygulanır. Denetim kuruluşları ve denetçiler inceleme ve denetimler
sonucunda tespit edilen hususlar ile ilgili olarak gerekli tedbirleri
almakla yükümlüdürler.
(8) 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 25 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca inceleme için görevlendirilenler
tarafından istenecek rapor, defter, belge ve çalışma kâğıtları ile
elektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil
tüm kayıtların ve sair bilgi ihtiva eden vasıtaların ibraz veya teslim
edilmemesi veya gerekli görülen diğer hallerde, Kurumun gerekçeli bir yazı
ile yetkili sulh ceza hakiminden talepte bulunması üzerine, sulh ceza
hakiminin istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi halinde
ilgililer nezdinde arama yapılabilir.
İdari
yaptırımlar
MADDE 39 – (1) İnceleme ve denetimler, ihbar ve şikâyetler ya
da diğer kurum ve kuruluşların bildirimleri sonucunda, yaptıkları denetim
çalışmaları ve faaliyetleriyle, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye, 6102
sayılı Kanunda yer alan denetime ilişkin hükümlere ve Kurum düzenlemelerine
aykırı hareket ettikleri tespit edilenlere, tespit edilen aykırılıkların
mahiyetine bağlı olarak Kurul kararıyla;
a)
Uyarı,
b)
Faaliyet iznini askıya alma,
c)
Faaliyet iznini iptal etme,
yaptırımları uygulanır.
Uyarı
MADDE 40 – (1)
Denetim kuruluşlarına veya denetçilere;
a)
Denetim faaliyetinin, fiilin ağırlığına göre daha ağır bir yaptırım
gerektirmeyen şekilde, TDS’ye aykırı olarak
yürütülmesi,
b)
Bağımsızlığı tehdit eden hususlara ilişkin gerekli önlemlerin alınmaması ve
bunlara ilişkin değerlendirmelerin kayda geçirilmemesi,
c)20nci
maddede belirtilen kalite kontrol sisteminin oluşturulmaması,
ç)
21inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen taahhüdün verilmemiş olması,
d)
23üncü maddede belirtilen reklam yasağına uyulmaması,
e) 24
üncü madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
f) 25
inci maddede öngörülen sürekli eğitim programlarına katılım sağlanmadığının
anlaşılması veya öngörülen süre sonunda eğitim programlarının
tamamlanmaması,
g) 28
inci madde uyarınca görevlendirilmesi uygun görülenler dışında sorumlu
denetçi görevlendirilmesi,
ğ) 29
uncu madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
h) 33
üncü maddede belirtilen mesleki sorumluluk sigortasının yaptırılmaması,
ı)
Kuruma yapılacak bildirimlerin zamanında, tam ve doğru olarak yerine
getirilmemesi,
i) 35
inci madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
j) 36 ncı maddede belirtilen şekilde şeffaflık raporunun
hazırlanmaması, zamanında Kuruma bildirilmemesi veya yayımlanmaması,
k) Kurumca
belirlenen ücret tarifesine uyulmaması,
l)
Mevzuat uyarınca denetim raporlarının süresi içinde tamamlanmaması veya
hazırlanan raporların usulüne uygun olarak ilgili yerlere gönderilmemesi,
m) 37 nci madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi,
n) Bu
maddede yer almamakla birlikte diğer ilgili mevzuatta uyarı yaptırımını
gerektiren benzer diğer durumların tespit edilmesi,
hallerinde uyarı yaptırımı uygulanır.
Faaliyet iznini askıya alma
MADDE 41 – (1)
Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi halinde,
denetim kuruluşlarının ve denetçilerin faaliyet izinleri fiilin ağırlığı
dikkate alınarak, iki yılı geçmemek üzere Kurul kararıyla belirlenen
süreyle askıya alınır:
a) Uyarı
yaptırımını gerektiren fiilin, uyarıya rağmen devamı veya yaptırımın
kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü ya da bu süre içinde
uyarı yaptırımını gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa işlenmesi.
b) TDS
çerçevesinde gerekli mesleki özen ve titizlik gösterilmeksizin gerçeğe
aykırı görüş bildirilmesi.
c)
Yapılan denetim çalışmalarında, TDS çerçevesinde dürüstlük, tarafsızlık,
bağımsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, sır saklama, mesleğe uygun
davranış ve diğer etik ilkelere uyulmaması, kaliteli ve güvenilir
denetimler gerçekleştirilmemesi.
ç)
Denetlenen işletmeye 22 nci maddenin beşinci
fıkrasına aykırı olarak hizmet verilmiş olması.
d) 26 ncı maddede belirtilen denetim kısıtlamalarına riayet
edilmemesi.
e)
Mevzuat uyarınca sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması gereken
denetimlerde, 27 nci madde uyarınca denetim
ekiplerinde aranan koşullara aykırı davranılması.
f)
Mevzuatta faaliyet izinlerini askıya almayı gerektiren diğer durumların
tespit edilmesi.
Faaliyet izninin iptali
MADDE 42 – (1)
Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi halinde,
denetim kuruluşlarının veya denetçilerin faaliyet izinleri Kurul kararıyla
süresiz olarak iptal edilir:
a) Faaliyet izninin askıya alınmasını gerektiren
fiilin, yaptırımın kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü veya
bu süre içinde faaliyet iznini askıya almayı gerektiren farklı fiillerin
üçüncü defa işlenmesi.
b) Yetki belgesinin kasten yanlış veya yanıltıcı
beyanlarda bulunmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer yollarla alınması.
c) Yetkilendirme şartlarının taşınmadığının
sonradan anlaşılması veya şartların sonradan kaybedilmesi.
ç) 30 uncu maddeye göre açıklanacak görüş
yazılarında kasıtlı olarak; olumlu görüş bildirilmesi gerekirken olumsuz,
olumsuz görüş bildirilmesi gerekirken olumlu, görüş bildirmekten
kaçınılması gerekirken olumlu görüş bildirilmesi.
d) Denetime olan güveni sarsacak veya denetimi
geçersiz kılacak derecede bağımsızlığın ve tarafsızlığın kaybedilmiş
olması.
e)
Faaliyet izinlerinin iptalini gerektiren mevzuata aykırı diğer durumların
tespit edilmesi.
(2)
Faaliyet izni iptal edilenler yeniden yetkilendirme başvurusunda
bulunamazlar.
(3) Faaliyet izni iptal edilenler,
kendilerine verilen mührü, yetki belgesini ve kimliği Kurum tarafından belirlenen
süre içerisinde iade ederler. Aksi halde bu eylemi Cumhuriyet Savcılığına
bildirilir.
İdari
yaptırımlarla ilgili diğer hükümler
MADDE 43
– (1)
Kurumca yapılan denetimler veya incelemeler neticesinde, düzeltilmesi imkan
dahilinde olan hallerde, yaptırım kararı
verilmeden önce tespit edilen aykırılık ve eksikliklerin giderilmesi için
Kurumca ayrıca süre verilebilir. Verilen süre sonunda aykırılık ve
eksikliklerin giderilmediğinin tespiti halinde karşılığında öngörülen idari
yaptırım uygulanır.
(2) İlgililere savunma yapılması için
on günden az olmamak üzere süre verilir. Verilen süre içinde savunma
yapmayanlar savunma hakkından vazgeçmiş sayılırlar.
(3) Kurum uyarı yaptırımı dışında
fiilin ağırlığını dikkate alarak gerekçesini belirtmek suretiyle bir derece
hafif yaptırım uygulamaya yetkilidir.
(4) Gerekli değerlendirmeler yapılarak
Kurulca alınmış olunan karar ilgililere tebliğ edilir. Yargı yolu açık olmak
üzere, Kurul kararları kesindir, itiraz edilemez. Kurul kararları ilgilinin siciline işlenir.
(5) Denetim kuruluşlarında tespit
edilen aykırı fiillerden dolayı istihdam edilen denetçilere yaptırım uygulanması
denetim kuruluşunun hukuki ve cezai sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(6) Kurum, aykırılığı yapanların
denetçi veya denetim kuruluşu olmaması halinde gerekli işlemleri tesis
eder.
(7) Bu madde kapsamında denetim
kuruluşları ve denetçiler hakkında alınan yaptırım ve tedbir kararları Kurumca
gerekli görülen ilgili diğer kurumlara da bildirilir.
(8) Hakkında faaliyet iznini askıya
alma kararı verilenler bu süre içinde, faaliyet izninin iptali kararı
verilenler ise iptal kararı sonrasında yeni sözleşme yapamazlar. Ancak,
bunların devam eden denetim işlerinin tamamlanmasıyla sınırlı olarak
faaliyetlerinin devamına Kurul tarafından karar verilebilir.
(9) Aşağıdaki hallerde Kurul tarafından
denetim kuruluşu veya denetçinin denetim faaliyeti durdurulabilir:
a) 22/11/2001
tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca gaiplik, temyiz
kudretinin yitirilmesi, kısıtlılık ve benzeri haller ile denetçinin fiil
ehliyetini yitirmesi veya denetim kuruluşunun faaliyetinin fiilen veya kayden sona ermesi veya hakkında mahkeme tarafından bir
tedbir kararı verilmiş olması sonucu, denetim faaliyetinin yürütülmesinin
sonradan imkânsız hale gelmesi.
b) Yıllık inceleme planı çerçevesinde
veya ihbar ve şikayetler ve diğer kurumlardan
gelen bildirimlerle ilgili olarak yapılan ilk değerlendirmeler sonucunda,
faaliyet izninin askıya alınmasını veya iptal edilmesini gerektiren durum
nedeniyle, denetim kuruluşunun veya denetçinin faaliyete devam etmesinin
telafisi zor ve imkansız zararlara yol açacağı ihtimalinin bulunması.
YEDİNCİ
BÖLÜM
Çeşitli
Hükümler
Denetimlerde
sorumluluk
MADDE 44 – (1) Denetim raporlarının TDS’ye aykırı olması ile bu raporlardaki bilgi ve kanaatlerin
yanlış, eksik ve yanıltıcı olması nedeniyle doğabilecek zararlardan,
denetim kuruluşları ve denetçiler ayrı ayrı
hukuken sorumludurlar.
(2) İdari yaptırımlar, mevzuata
aykırılıkları tespit edilen denetim kuruluşları ve denetçiler hakkında
uygulanır. Kurumca gerekli görülen
hallerde, denetim ekiplerinde görevlendirilen ve işlem ve eylemleriyle
mevzuata aykırılığa neden olan denetçiler hakkında da yaptırım uygulanır.
(3) Denetim ekiplerinde, denetçi olarak
görevlendirilenler dışında, denetime yardımcı olmak üzere yer alan kişilerin sebep olduğu mevzuata aykırılıklardan,
idari yaptırımlar bakımından bu kişiler değil, gözetiminde çalıştıkları
denetim kuruluşları ve denetçiler sorumlu tutulur. Denetime yardımcı olmak
üzere yer alan kişilerin genel hükümler, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır
saklama yükümlülüklerinden doğan sorumluluk halleri
saklıdır.
Mücbir
sebepler
MADDE 45 – (1) Mücbir sebepler, sebebin ortaya
çıktığı tarihten sona erdiği tarihe kadar bu Yönetmelikte geçen süreler
işlemez.
(2) Yükümlülüğün ifasını imkânsız
kılacak ölçüde mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:
a) Yangın, deprem, sel felaketi gibi
afetler,
b) Grev,
c) Ağır kaza, ağır hastalık ve
tutukluluk,
ç) 4721 sayılı Kanun uyarınca gaiplik hali
ile defter ve belgelerin iradesi dışında elden çıkmış olması,
d) Kurum tarafından kabul edilebilecek
benzeri diğer haller.
(3) Mücbir sebep, meydana geldiği tarihi izleyen
yirmi gün içinde Kuruma bildirilir. Bildirimin yapılmasının imkânsız olduğu
hallerde bu süre imkansızlığın fiilen ortadan
kalktığı tarihten itibaren işlemeye başlar.
(4) Mücbir sebep halinin denetim kuruluşu ve
denetçiden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, denetim kuruluşu
ve denetçinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması ve bu
durumun tevsik edici belgelerle birlikte Kuruma bildirilmesi zorunludur.
Herkesçe malum olan mücbir sebep hallerinde bildirim ve tevsik edici belge
aranmaz.
Tebligat
MADDE 46 – (1) Bu Yönetmelik uyarınca yapılacak
tebligat hakkında 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı
Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
Kuruma
yapılacak bildirimlerin şekli
MADDE 47 – (1) Bu Yönetmelik uyarınca Kuruma
yapılacak bildirimler, ayrıca belirtilmedikçe, 15/1/2004
tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanununa göre, Kurum tarafından
istenen şekilde elektronik ortamda
yapılır.
Kurum hizmetleri
karşılığı ücret alınması
MADDE 48 – (1)
Bu Yönetmelik kapsamında yürütülecek eğitim, sınav, yetkilendirme, sicil ve
diğer hizmetler için Kurum tarafından ücret belirlenebilir.
Yetki
MADDE 49 – (1) Bu
Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin hususları düzenlemeye Kurum yetkilidir.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
Geçici
ve Son Hükümler
Denetçilere
ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bağımsız denetçi
olmak için 14 üncü madde uyarınca aranan diğer şartlar saklı kalmak
kaydıyla;
a) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce ilgili
mevzuatına göre kamu kurumlarından bağımsız denetime ilişkin lisans
belgesini sınav sonucunda veya mevzuatında sınava ilişkin olarak tanınan
istisnadan faydalanarak almaya hak kazanmış olanlar için,
b) Kamu
kurumları tarafından, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı 2/11/2011 tarihinden önce ilan edilen bağımsız
denetçiliğe ilişkin sınavlar ile bunlara ilişkin 31/12/2012 tarihine kadar
yapılacak tamamlayıcı sınavlar neticesinde lisans belgesi almaya hak
kazananlar için,
sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatına ilişkin sınav
konuları hariç olmak üzere ve 31/12/2014 tarihine kadar müracaat etmeleri
halinde 16 ncı maddede öngörülen sınav şartı
aranmaz.
(2) Birinci fıkra kapsamına girenlerin sigortacılık
ve özel emeklilik alanlarında da denetim yapabilmeleri için ise 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve ilgili
mevzuatı uyarınca bu alanda bağımsız denetim yapmak için aranan şartları
sağlamış olmaları veya Kurumca bu alana ilişkin olarak yapılacak sınavda
başarılı olmaları ya da Kurumca düzenlenecek eğitimi tamamlamış olmaları
şarttır. Bu fıkra kapsamında yapılacak eğitim kamu kurumları veya
üniversitelerle işbirliği halinde de yürütülebilir.
(3) 1/1/2013 tarihinden
önce kamu kurumları tarafından bağımsız denetçiliğe ilişkin yapılan
sınavlara girenlerin, bu sınavlarda başarılı sayıldıkları konular itibarıyla
aldıkları notlar, mevzuatı uyarınca geçerli süre içinde ve talepleri
halinde bu Yönetmelik uyarınca yapılacak sınavda veya dördüncü fıkra
kapsamında bulunanlar için yapılacak eğitimde dikkate alınır.
(4) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihi itibarıyla,
Yeminli Mali Müşavir olmaya hak kazananlar ile Serbest Muhasebeci Mali
Müşavir olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar, 31/12/2014 tarihine kadar ruhsatları ile başvurmaları
halinde;
a) Bağımsız
denetçi olmak için 14 üncü madde uyarınca aranan sınav hariç diğer şartları
haiz olmak ve 16 ncı maddede belirtilen sınav
konuları itibarıyla Kurum tarafından öngörülen eğitim programlarını
başarıyla tamamlamak kaydıyla, başarılı olunan konulardan 14 üncü maddede
belirtilen sınav şartını sağlamış olurlar.
b) 3568 sayılı Kanun uyarınca hizmetleri stajdan
sayılan ve bu Yönetmeliğin yayımı tarihi itibarıyla 15 yıllık mesleki
tecrübeye sahip olanlar, 31/12/2014 tarihine kadar
meslek mensubu olmaları halinde bu fıkra kapsamında değerlendirilir.
c) Bu fıkra kapsamına giren meslek mensupları 16 ncı maddede belirtilen sınav konularının bir kısmı veya
tamamı için (a) bendinde belirtilen eğitim programına katılmak yerine
Kurumca yapılacak sınavlara da girebilirler. Başarılı olunan sınav
konularından ayrıca eğitime tabi tutulmazlar.
ç) Bu fıkra kapsamına giren meslek mensuplarından15
inci madde ile 31/12/2015 tarihine kadar 28 inci
maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen şartlar aranmaz.
d) (a) bendi uyarınca yapılacak eğitim, 16 ncı maddenin dördüncü fıkrasında meslek mensupları
itibarıyla belirtilen sınav konularından yapılır. Bu eğitim kamu kurumları
veya üniversitelerle işbirliği halinde de yürütülebilir.
(5) 31/12/2015 tarihine
kadar yapılacak yetkilendirmelerde; bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarih itibarıyla
10 yıl mesleki tecrübeye sahip olanların uygulamalı mesleki eğitimin en az
1 yılını, diğerlerinin ise en az 2 yılını denetçi yanında ya da denetim
kuruluşunda geçirmesi gerekir.
(6) Dördüncü fıkra kapsamındaki meslek mensupları, 1/1/2014 tarihinden önce biten hesap dönemleri için;
2012 hesap dönemine ilişkin 3568 sayılı Kanun uyarınca sözleşme imzalamış
oldukları mükellefleriyle sınırlı olmak ve 6102 sayılı Kanun ile bu
Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde yer verilen
kısıtlamalar saklı kalmak üzere Kurumdan izin almak kaydıyla dördüncü fıkra
hükümlerine bağlı olmaksızın bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde denetim
yapabilirler. Bunlara Bağımsız Denetçi Belgesi, kimliği ve mührü verilmez.
Bu hüküm söz konusu hesap döneminden sonrası için kazanılmış hak oluşturmaz.
(7) Bu madde kapsamında Kurum tarafından öngörülen
eğitimler 31/12/2015 tarihine kadar tamamlanır.
Mevcut denetim kuruluşlarına ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Kamu kurumlarından denetim faaliyetinde bulunmak üzere yetki
almış olan denetim kuruluşları, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten
itibaren bir ay içinde yetkisini gösteren belgeyle Kuruma başvuruda
bulunmaları şartıyla 1/1/2014 tarihinden önce
başlayan hesap dönemlerine ilişkin denetim faaliyetinde bulunma yetkisini
haizdir. Bu kuruluşlar, 1/1/2014 tarihine kadar bu
Yönetmelik hükümlerine intibak etmek zorunda olup, intibak ettikleri tarih
itibarıyla Kurum tarafından yetkilendirilerek sicile kaydedilir, aksi
takdirde bunlara faaliyet izni verilmez. Bu Yönetmeliğin yayım tarihi itibarıyla
bu kuruluşlarda denetime ilişkin belgesi olmaksızın denetçi olarak görev
yapmakta olan meslek mensupları 1/1/2014 tarihinde
ve sonrasında başlayan hesap dönemlerine ilişkin denetimlerde, yetki
belgesi olmaksızın denetçi olarak görevlendirilemezler.
İlk defa
yetkilendirilen denetim kuruluşlarına ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Kalite kontrol sisteminin bir unsuru olan denetim
rehberlerinin oluşturulmuş olması kaydıyla, 660 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin yayımlandığı tarihten 31/12/2013
tarihine kadar yetkilendirme başvurusunda bulunan denetim kuruluşlarında,
13 üncü maddenin birinci fıkrasının (j) bendinde belirtilen kalite kontrol
sitemi kurma şartı aranmaz. Bu kuruluşlar yetkilendirme tarihinden itibaren
6 ay içinde kalite kontrol sistemini kurarlar. Bu süre içinde kalite
kontrol sisteminin kurulmaması halinde gerekli idari yaptırımlar uygulanır.
İzlenecek denetim süreçlerinin ve uygulanacak yöntemlerin ayrıntılı olarak
belirlendiği denetim rehberleri, yürürlükte bulunan muhasebe ve denetim
mevzuatı ile uluslararası uygulamalar çerçevesinde oluşturulur. Bu madde
kapsamında bulunanlar KAYİK denetimi yapamazlar.
Mevcut
düzenlemelerin uygulanması
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Kurum tarafından
denetime ilişkin yayımlanacak standartlar ve düzenlemeler yürürlüğe
girinceye kadar mevcut düzenlemelerin uygulanmasına devam edilir.
(2) Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği
yılın sonuna kadar, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer
alan yüzde yetmiş beş şartı uygulanmaz.
Mevcut
denetim sözleşmelerinin yenilenmesi
GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihi
öncesinde imzalanmış olan ve 31/12/2012 tarihinden
sonra başlayan dönemleri kapsayan sözleşmeler, 6102 sayılı Kanunun denetçi
atanmasına ilişkin hükümlerine uygun olarak bu Yönetmelik çerçevesinde
yeniden düzenlenir.
(2) 26 ncı maddenin
birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen sürelerin hesaplanmasında, 1/1/2013 tarihinden önce ilgili mevzuatı uyarınca
yapılan denetimlerde geçen süreler dikkate alınır.
Yürürlük
MADDE 50 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 51 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Kurum
Başkanı yürütür.
|
